بررسی و نقد آراء تفسیری شورای نگهبان در پرتو مکاتب تفسیری

پایان نامه
چکیده

شورای نگهبان به موجب اصل 98 قانون اساسی مرجع صالح برای تفسیر رسمی و لازم الاتباع از قانون اساسی است. در چگونگی تفسیر قانون اساسی رویکردهای متعددی میان اندیشمندان و حقوقدانان وجود داشته و دارد. برخی معتقدند که تفسیر قانون باید تنها با در نظر گرفتن متن قانون و مراد قانون گذار صورت پذیرد؛ اما برخی دیگر با این استدلال که اکتفا به متن و مراد مقنن پاسخگوی همه اقتضائات اجرای قانون نیست؛ معتقدند که باید علاوه بر بهره گیری از متن قانون از رویکردهای دیگری نظیر غایت گرایی- که نظر به غایت تقنین دارد-؛ مصلحت گرایی- که مطابق آن باید به تبعات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متعاقب تفسیر توجه نمود- و رویکردهای دیگر از این دست، نیز بهره برد. هر چند شورای نگهبان، مراد از تفسیر را بیان مراد مقنن دانسته و در عمل نیز بر این موضع پای فشرده است، اما با دقت در نظرات تفسیری، مشورتی و رویه ای این نهاد- که در مقام تأیید یا رد مصوبات مجلس ابراز داشته است- مشاهده می شود که بهره گیری این نهاد از رویکرد غایت گرایی ذیل اصل حاکمیت موازین شرع از وزن بیشتری نسبت به سایر رویکرد های تفسیری برخوردار است. از آنجا که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر آموزه های کتاب و سنت تدوین شده است، می توان بهره گیری شورای نگهبان از رویکرد مزبور را موجه و قابل دفاع دانست. در عین حال باید توجه داشت که قانون اساسی میثاق ملی بوده و متضمن صلاحیت های فرمانروایان و حقوق و تکالیف فرمانبران می باشد. از این رو باید از تفسیر قانون اساسی بدون تعیین ضوابط دقیق و روشن و یا به اقتضای برخی از مصالح گذرا اجتناب نمود. همچنان که نباید با جمود بر الفاظ قانون اساسی و در نظر نگرفتن اقتضائات زمانه زمینه طرد قهری قانون اساسی را فراهم آورد؛ بلکه باید تفسیر قانون را به نحوی انجام داد که پویایی و پایایی آن توأمان حفظ گردد.

منابع مشابه

بررسی رویکرد تفسیری شورای نگهبان در پرتو هرمنوتیک فلسفی گادامِر

اینکه مفسر قانون اساسی در تفسیری که ارائه می­دهد، به چه چیز تکیه می­کند، موضوع اصلی نظریة پردازی در خصوص تفسیر می­باشد و در این ارتباط، هرمنوتیک فلسفی هانس گئورگ گادامر(2002-1900) بسیار بصیرت زا است. گادامر با معرفی الگوی دیالوگ برای روند فهم و تفسیر متون، عرصه تاز ه ای را می گشاید. روش تفسیری شورای نگهبان به عنوان مفسر رسمی قانون اساسی و نیز مقام تأئید کننده مصوبات مجلس شورای اسلامی که عموماً ...

متن کامل

بررسی نسبت میان هرمنوتیک حقوقی و آرای تفسیری شورای نگهبان

هرمنوتیک فن فهم و دانش تفسیر است. چرخش‌های بنیادین در جهت‌گیری‌های هرمنوتیکی سبب شده است تا نتوان تعریف جامعی برای آن در نظر گرفت. به طور کلی هرمنوتیک دارای سه رویکرد خاص‌، عام و فلسفی است. هرمنوتیک عام یا کلاسیک برای متن معنای ثابت قائل است و در پی کشف مراد مؤلف است، اما در منظومۀ هرمنوتیک فلسفی، متن لزوماً معنای ثابتی ندارد، زیرا دارای فهم‌های حقیقی نامحدودی است که هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندار...

متن کامل

نقد و بررسی کتاب «مکاتب و روش‌های تفسیری»

متن کامل

نقد و بررسی کتاب «مکاتب و روش های تفسیری»

کتاب مکاتب تفسیری آقای علی اکبر بابایی که به­عنوان منبع درسی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری نگارش یافته است، از امتیازات و کاستی­هایی چند در شیوه دسته­بندی روش­های تفسیری و معرفی روش تفسیری برخی تفاسیر برخوردار است. از جمله امتیازات این کتاب، ریشه­یابی روش­های تفسیری در روش­های تفسیری ماخوذ از روایات معصومان(ع) در همان بخش آغازین کتاب است که به تعبیر برخی منتقدین، سوگیری مذهبی خاصی را به دنبال...

متن کامل

رویکرد تفسیری شورای نگهبان به قانون اساسی در دوره‌ی نخست فعالیت

چکیده در هر نظام حقوقی، تفسیر قوانین و به­ویژه قانون اساسی برای پاسخگویی به مسائل و ابهامات پیش‌آمده در اجرای قانون، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است؛ اما نهادهای مفسر، در طول حیات تفسیری خود همواره از رویکرد واحد تفسیری پیروی نکرده­اند. این امر که مرجع صالح در تفسیر یک قانون بر اساس چه رویکرد تفسیری اقدام به تفسیر می­کند، بسیار مهم است، زیرا در هر رویکرد تفسیری، ابزار تفسیری و نتیجه‌ی حاصل از تفسیر، ...

متن کامل

نقد و بررسی کتاب تفسیری «روضه الأمثال»

«روضه الأمثال» کتابی در تفسیر أمثال قرآن است. به‌نظر می‌رسد این کتاب دارای محاسن فراوان و نیز معایبی غیرقابل إغماض است، از این‌رو در کنار بهره‌مندی از مطالب ارزنده آن، به نظر می‌رسد نقدهایی بر این کتاب در خصوص دیدگاه تفسیر آن وارد باشد، هر چند علمای محقق زحمات زیادی در این زمینه متقبل شده‌اند اما طبق بررسی‌های به‌عمل آمده، عمق و وسعت آثارشان به روضه الأمثال تألیف کوزه‌کُنانی نمی‌رسد. البته این ک...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده حقوق

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023